tag:blogger.com,1999:blog-32569303006835168602024-03-13T07:02:58.504-07:00ทรัพยากรสารสนเทศmonchai_746http://www.blogger.com/profile/03052775082204943281noreply@blogger.comBlogger1125tag:blogger.com,1999:blog-3256930300683516860.post-2419504888998425642010-01-29T06:58:00.000-08:002010-01-29T07:07:47.798-08:00ทรัพยากรสารสนเทศ<span style="font-family:arial;"><span style="color:#ff0000;"><strong>โครงสร้างทรัพยากรสารสนเทศ : ทรัพยากรสารสนเทศ สื่อตีพิมพ์ สื่อไม่ตีพิมพ์</strong><br /></span>ทรัพยากรสารสนเทศ:ความหมาย<br />- สารสนเทศทุกรูปแบบที่ห้องสมุดได้คัดเลือก จัดหา วิเคราะห์ และจัดเก็บรวบรวมอย่างเป็นระบบ เพื่อให้ผู้ใช้บริการสามารถ เข้าถึงได้อย่างสะดวก สบาย และรวดเร็ว<br />- สื่อที่ใช้ในการบันทึกข้อมูลความรู้ในเรื่องต่างๆ ดังนั้นทรัพยากรสารสนเทศจึงเปรียบเสมือนตัวกลางที่ใช้ในการแพร่กระจายความรู้ของบุคคลหนึ่งไปยังคนอื่นๆที่ต้องการรับความรู้นั้น</span><br /><span style="font-family:arial;"><br /><strong><span style="color:#ff0000;">ประเภทของทรัพยากรสารสนเทศ</span></strong><br />แบ่งตามแหล่งที่มาของทรัพยากรสารสนเทศ เป็น 3 แหล่ง คือ<br />1. วรรณกรรมปฐมภูมิ<br />2. วรรณกรรมทุติยภูมิ<br />3. วรรณกรรมตติยภูมิ<br /><br />แบ่งตามลักษณะของสารสนเทศ เป็น 2 ประเภทใหญ่ คือ<br />1. วัสดุตีพิมพ์ (Printed materials)<br />2. วัสดุไม่ตีพิมพ์ (Non-Printed materials)<br /><br /><strong><span style="color:#ff0000;">1.วรรณกรรมปฐมภูมิ(Primary Source)</span><br /></strong>เป็นวรรณกรรมที่เกิดจากความคิด ความริเริ่ม การค้นพบ และ ประสบการณ์ของผู้ผลิตเองสำหรับนำไปใช้งานหรือเผยแพร่แก่สาธารณชน เช่น<br />1.1 วารสาร<br />1.2 เอกสารการประชุม<br />1.3 สิ่งพิมพ์รัฐบาล<br />1.4 รายงานเชิงวิชาการ<br />1.5 สิทธิบัตรและมาตรฐาน<br />1.6 วิทยานิพนธ์<br />1.7 วรรณกรรมการค้า<br />1.8 ภาพถ่ายทางอากาศและภาพถ่ายดาวเทียม<br /><br /><strong><span style="color:#ff0000;">2. วรรณกรรมทุติยภูมิ(Secondary Source)</span></strong><br />เป็นวรรณกรรมที่เกิดจากการรวบรวม วิเคราะห์เลือกสรร ประมวล และเรียบเรียงข้อมูลมาจากวรรณกรรมปฐมภูมิ หรือเรียกว่า วรรณกรรมอันดับสอง หมายถึง สิ่งพิมพ์หรือเอกสารที่นำเอาเรื่องราวจากวรรณกรรมปฐมภูมิมาเรียบเรียงเข้าเป็นหมวดหมู่ เพื่อให้ง่ายต่อการค้นคว้า ข้อมูลเนื้อหาในวรรณกรรมทุติยภูมิไม่ใช่สิ่งที่ค้นพบใหม่ อาจจะเป็นสิ่งพิมพ์วิจารณ์ การค้นคว้า ทดลอง การวิจัย หรือบทวิจารณ์ความก้าวหน้าในสาขาใดสาขาหนึ่ง เช่น<br />2.1 ตำรา<br />2.2 เอกสารเฉพาะเรื่อง<br />2.3 สารานุกรม<br />2.4 พจนานุกรม<br />2.5 คู่มือ<br />2.6 ข้อมูลและสถิติที่รวบรวมไว้<br />2.7 บทวิจารณ์และวารสารที่ตีพิมพ์บทวิจารณ์<br />2.8 คู่มือการทำงาน<br />2.9 หนังสือแผนที่และ แผนที่<br />2.10 ดรรชนีและบทคัดย่อ<br /><br /><strong><span style="color:#ff0000;">3. วรรณกรรมตติยภูมิ(Tertiary Source)</span></strong><br />เป็นวรรณกรรมที่เกิดจาก การรวบรวม วิเคราะห์ เลือกสรร ประมวล และเรียบเรียงข้อมูลจากวรรณกรรมทุติยภูมิเป็นหลัก เช่น เอกสารคำสอน รายงานของนักศึกษา และคู่มือศึกษากระบวนวิชาต่าง ๆ เป็นต้น จากทัศนะต่าง ๆ ที่มีผู้จำแนกประเภท ของวรรณกรรมนั้นจะทำให้ผู้ที่ศึกษาวรรณกรรม สามารถที่จะเข้าใจถึงรูปแบบต่าง ๆ ของวรรณกรรมได้ชัดเจนยิ่งขึ้น โดยเฉพาะการแบ่งตามคุณค่าที่มุ่งให้กับผู้อ่าน และตามรูปแบบหรือวัสดุและสื่อของการเสนอวรรณกรรม จะช่วยให้ผู้ศึกษาวรรณกรรมสามารถศึกษารูปแบบวรรณกรรมในศาสตร์ต่าง ๆ เชิงวิจารณ์ได้ชัดเจนยิ่งขึ้น เช่น<br />3.1 หนังสือแนะนำวรรณกรรม<br />3.2 บรรณานุกรม<br /><br /><strong><span style="color:#ff0000;">4.สารนิเทศในรูปที่คอมพิวเตอร์อ่านได้</span></strong><br />สื่อไม่ตีพิมพ์ หรือสื่ออิเล็กทรอนิกส์ฐานข้อมูลบรรณานุกรมและฐานข้อมูลเอกสาร<br /><strong><span style="color:#ff0000;">1.วัสดุตีพิมพ์ (Printed materials)</span> </strong>หมายถึง วัสดุสารนิเทศที่มีการบันทึกข้อมูล ข่าวสาร ความรู้ต่างๆ บนแผ่นกระดาษ และสื่อความหมายในรูปของตัวพิมพ์หรือภาพลักษณ์จำแนกออกได้ 5 ประเภท<br />1.1 หนังสือ (Books)<br />1.2 วารสารและนิตยสาร (Periodicals or magazines)<br />1.3 หนังสือพิมพ์ (Newspaper)<br />1.4 จุลสารหรือ อนุสาร (Pamphlets)<br />1.5 กฤตภาค (Clippings)<br /><br /><strong><span style="color:#ff0000;">หนังสือส่วนประกอบของหนังสือ</span></strong><br />1. ส่วนปก (Binding)<br />2. ส่วนเริ่มต้น (Preliminary page)<br />3. ส่วนเนื้อหา (Text or body of the book)<br />4. ส่วนท้ายหรือส่วนเสริมเนื้อหา (Auxiliary pages)<br /><br /><strong><span style="color:#ff0000;">ประเภทของหนังสือ</span></strong><br />1. หนังสือสารคดี (Non-fiction) = มุ่งให้ความรู้<br />2. หนังสือบันเทิงคดี (Fiction) = มุ่งให้ความบันเทิงเพลิดเพลิน<br />3. ตำรา (Textbook) = จัดทำขึ้นเพื่อประกอบการเรียนการสอน<br />4. หนังสืออ้างอิง (Reference book)<br />5. สิ่งพิมพ์รัฐบาล (Government publications)<br />6. วิทยานิพนธ์ (Theses / Dissertation)<br /><br /><strong><span style="color:#ff0000;">วารสารและหนังสือพิมพ์ (Periodicals and newspaper)</span></strong><br />วารสาร เป็นสิ่งพิมพ์ที่มีกำหนดออกสม่ำเสมอ เสนอเนื้อเรื่องในรูปของบทความ แบ่งเป็นคอลัมน์เขียนโดยผู้เขียนหลายคน เนื้อหามีความหลากหลาย การนำเสนอเนื้อหาอาจจะจบภาคในฉบับนั้นๆหรือ อาจจะต้องติดตามในฉบับต่อไป<br /><br /><span style="color:#ff0000;"><strong>ส่วนประกอบของวารสาร</strong><br /></span>1. ปก : มีภาพและสีสวยงามสะดุดตา ข้อความบนปกจะปรากฎ ชื่อวารสาร ตัวเลขบอกปีที่/ ฉบับที่ วัน เดือน ปีของวารสาร ข้อความที่ระบุกำหนดออก<br />2. หน้าปกใน ประกอบด้วยชื่อวารสาร วัตถุประสงค์ในการจัดทำ สถานที่จัดพิมพ์และจัดจำหน่าย ราคาและการบอกรับ และเลขมาตรฐานสากลประจำวารสาร (ISSN)<br />3. หน้าสารบัญ บอกรายชื่อบทความ คอลัมน์ บอกชื่อผู้เขียนและเลขหน้าของบทความ<br />4. เนื้อเรื่อง นำเสนอหลายรูปแบบ เช่น บทความ สารคดี เรื่องสั้นจบในฉบับ<br /><br /><strong><span style="color:#ff0000;">ประเภทของวารสาร</span></strong><br />1. นิตยสาร (Magazine) สิ่งพิมพ์ที่ให้ความบันเทิง<br />2. วารสารทางวิชาการ (Journal) สิ่งพิมพ์ที่จัดพิมพ์โดยสมาคมทางวิชาชีพ สถาบันหรือหน่วยงานวิชาการ 3. วารสารวิเคราะห์และวิจารณ์ข่าว (Review journal) สิ่งพิมพ์ที่นำเสนอข่าว แต่นำเสนอในลักษณะการวิจารณ์ วิเคราะห์ข่าวสาร<br /><br /><strong><span style="color:#ff0000;">หนังสือพิมพ์ (Newspaper)</span><br /></strong>เป็นสิ่งพิมพ์ที่ออกตามระยะเวลาที่กำหนดอย่างต่อเนื่อง โดยปรกตินำเสนอข่าวสารต่างๆ เป็นรายวัน, ราย 3 วัน<br /><strong><span style="color:#ff0000;">ประเภทของหนังสือพิมพ์</span></strong><br />1. Hardnew นำเสนอข่าวหนักๆ เช่น ข่าวเศรษฐกิจ การเมือง<br />2. Softnew นำเสนอข่าวแบบชาวบ้าน<br /><br /><strong><span style="color:#ff0000;">จุลสาร</span></strong><br />จุลสาร (Pamphlets) สิ่งพิมพ์ที่มีเนื้อหาสั้นๆ มีความหนาไม่มาก โดยประมาณ คือ 60 หน้า สิ่งพิมพ์ที่ให้สารสนเทศเรื่องใดเรื่องหนึ่งโดยเฉพาะ ส่วนมากเป็นสารสนเทศที่ทันสมัยอยู่ในความสนใจของบุคคลทั่วไป<br /><br /><strong><span style="color:#ff0000;">กฤตภาค (Clippings)</span><br /></strong>ข่าว หรือ บทความ เหตุการณ์สำคัญ รูปภาพที่ตัดจากหนังสือพิมพ์ , วารสารหรือจุลสารต่างๆ แล้วนำมาติดลงบนกระดาษ A4 โดยบรรณารักษ์จะกำหนดหัวเรื่อง พร้อมระบุแหล่งที่มา ลักษณะการจัดเก็บ จะมีการจัดเก็บอย่างเป็นระเบียบโดยใส่แฟ้มไว้<br /><br /><span style="color:#ff0000;"><strong>2.วัสดุไม่ตีพิมพ์ (Non-printed materials)</strong><br /></span>วัสดุใดก็ตามที่ไม่อยู่ในรูปของตัวพิมพ์และสามารถสื่อความหมายจากข้อมูลที่บรรจุอยู่ได้ จำแนกออกได้ดังนี้<br />2.1 ต้นฉบับตัวเขียน (Manuscripts)<br />2.2 โสตทัศนวัสดุ (Audio visual materials)<br />2.2.1 โสตวัสดุ<br />2.2.2 ทัศนวัสดุ<br />2.3 วัสดุย่อส่วน (Microforms)<br />2.4 สื่ออิเล็กทรอนิกส์ (Electronic medias)<br /><strong><span style="color:#ff0000;">2.1 ต้นฉบับตัวเขียน (Manuscripts)<br /></span></strong>เป็นลายมือผู้เขียน หรือต้นฉบับของผู้แต่งก่อนที่จะนำไปเผยแพร่ เป็นทรัพยากรสารสนเทศที่มีคุณค่าต่อการศึกษาด้านประวัติ วัฒนธรรม และประวัติผู้เขียน ซึ่งต้นฉบับตัวเขียนมีหลายลักษณะ คือ<br />2.1.1 จารึกโบราณ ได้แก่ จารึกบนวัตถุต่าง ๆ เช่น จารึกบนดินเหนียว จารึกบนแผ่นทอง แผ่นเงิน หรือแผ่นโลหะอื่น และศิลาจารึก<br />2.1.2ต้นฉบับตัวเขียนโบราณ ได้แก่ การเขียนบนกระดาษปาปิรัส แพรไหม และ หนังสัตว์ สมุดไทย ใบลาน<br />2.1.3 ต้นฉบับตัวเขียนรุ่นใหม่ เป็นต้นฉบับตัวเขียนของงานด้านวรรณกรรม ด้านประวัติศาสตร์ ดนตรี ศิลปะ เช่น ต้นฉบับนวนิยาย บทละคร บทกวี จดหมายโต้ตอบ ต้นฉบับ โน้ตเพลง ภาพร่าง แบบร่างลวดลาย เป็นต้น<br /><span style="color:#ffff00;"><strong>2.2 โสตทัศนวัสดุ (Audio-visual materials)</strong></span><br />เป็นวัสดุสารสนเทศที่มีทั้งภาพ และเสียงควบคู่กัน เช่น<br />* ภาพยนตร์<br />* วิดีทัศน์<br />* ภาพนิ่งประกอบเสียง หรือ สไลด์ประกอบเสียง<br />2.2.1 โสตวัสดุ(Audio materials)<br />วัสดุสารสนเทศที่ใช้เสียงเป็นสื่อในการถ่ายทอดโดยผ่านประสาทหู<br />- แถบบันทึกเสียง หรือ เทปบันทึกเสียง (Phonotape)<br />- แผ่นเสียง (Phonodisc)<br />- คอมแพคดิสค์ หรือ แผ่นดิสก์(Compact disc)<br />2.2.2ทัศนวัสดุ (Visual materials)<br />เป็นวัสดุที่ผู้รับสารสนเทศใช้สายตารับรู้ อาจดูด้วยตาเปล่า หรืออาจใช้เครื่องฉายช่วยขยายภาพ หรือ เนื้อหาสารสนเทศก็ได้ เช่น<br />· รูปภาพ<br />· แผนที่<br />· ภาพเลื่อน หรือ ฟิล์มสตริป (Filmstrips)<br />· ภาพนิ่ง หรือ สไลด์ (Slides)<br />· ภาพแผ่นใส<br />· หุ่นจำลอง หรือของตัวอย่าง<br /><strong><span style="color:#ffff66;">2.3วัสดุย่อส่วน (Microforms)</span></strong><br />เป็นวัสดุที่เก็บข้อมูลไว้ด้วยการถ่ายหรือย่อภาพ หรือ ข้อมูลต่างๆ ลงไว้โดยเป็นฟิล์ม หรือเป็นบัตรกระดาษพิเศษ เช่น<br />- ไมโครฟิล์ม<br />- ไมโครฟิช<br />- ไมโครการ์ด<br /><span style="color:#ffff66;"><strong>2.4 สื่ออิเล็กทรอนิกส์ (Electronic materials)</strong><br /></span>สื่อที่บันทึกสารสนเทศด้วยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์ เวลาใช้ต้องมีเครื่องมือแปลงสัญญาณอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งสารสนเทศที่ค้นคืนได้มีทั้งภาพและเสียง<br />2.4.1 ซีดี-รอม (CD-ROM = Compact Disc Read Only Memory)<br />2.4.2 ดีวีดี (DVD = Digital Video Disc)<br />2.4.3 สิ่งพิมพ์อิเล็กทรอนิกส์ (Electronic Publishing)<br />สิ่งพิมพ์ที่มีเนื้อหาอยู่ในรูปแบบดิจิทัลและต้องอ่านด้วยคอมพิวเตอร์ และเผยแพร่ทางสื่ออิเล็กทรอนิกส์ เช่น ซีดีรอม หรือผ่านเครือข่ายคอมพิวเตอร์<br />- ฐานข้อมูลซีดี-รอม<br />- ฐานข้อมูลออนไลน์<br />- ฐานข้อมูลทรัพยากรสารสนเทศที่ห้องสมุดจัดทำขึ้น (OPAC)<br /><br /><strong><span style="color:#ffff66;">ประเภทของสิ่งพิมพ์อิเล็กทรอนิกส์</span></strong><br />1. หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (Electronic book--e-book) หนังสือที่จัดเก็บไว้ในรูปของดิจิทัลและต้องอ่านด้วยเครื่องคอมพิวเตอร์ การเผยแพร่อาจจัดเผยแพร่ทางเว็บไซต์<br />2. วารสารอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic journal--e- journal) วารสารที่จัดเก็บไว้ในรูปของดิจิทัลและต้องอ่านด้วยเครื่องคอมพิวเตอร์ การเผยแพร่อาจจัดเผยแพร่ทางเว็บไซต์ เช่น www.businessweek.com (username:eaulib,password:journal)<br />3. หนังสือพิมพ์อิเล็กทรอนิกส์ (Electronic newspaper e-newspaper) หนังสือพิมพ์ที่จัดเก็บไว้ในรูปของดิจิทัลและต้องอ่านด้วยเครื่องคอมพิวเตอร์ การเผยแพร่ อาจจัดเผยแพร่ทางเว็บไซต์<br />4. จดหมายข่าวอิเล็กทรอนิกส์<br />(Electronic newsletter e- newsletter) จดหมายข่าวที่จัดเก็บไว้ในรูปของดิจิทัลและต้องอ่านด้วยเครื่องคอมพิวเตอร์ การเผยแพร่ อาจจัดเผยแพร่ทางเว็บไซต์<br /></span>monchai_746http://www.blogger.com/profile/03052775082204943281noreply@blogger.com